Στη Χώρα μας, η παράλειψη ψήφισης των εκτελεστικών νόμων, από τους οποίους εξαρτάται η υλοποίηση συνταγματικών θεσμών, αποτελεί μία από τις πιο σοβαρές αλλά και τις πιο συνήθεις περιπτώσεις απαξίωσης του Συντάγματος. Επιτρέπει στην κυβερνητική πλειοψηφία να καθιστά αδρανείς θεμελιώδεις διατάξεις, εκμεταλλευόμενη την αδυναμία που έχει ο δικαστής, υπό το ισχύον καθεστώς, να ακυρώσει την παράλειψη νομοθέτησης και τη δυσχέρειά του να δεχτεί την ευθεία εφαρμογή του Συντάγματος.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η παραπάνω αδρανοποίηση θεμελιωδών διατάξεων μπορεί να αφορά ακόμη και διατάξεις την εισαγωγή των οποίων στο Σύνταγμα έχει στηρίξει η ίδια κυβερνητική πλειοψηφία. Στην περίπτωση αυτή, είναι και ο θεσμός της συνταγματικής αναθεώρησης που απαξιώνεται, καθώς εκπίπτει σε παιχνίδι άσκησης ανειλικρινούς πολιτικής. Όπως έχει εύστοχα επισημανθεί, η αναθεώρηση του Συντάγματος χρησιμοποιείται ως άλλοθι, χωρίς πρόθεση πραγματικής προώθησης θεσμικών μεταρρυθμίσεων: «[ό]ταν το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί ή, χειρότερα, δεν θέλει να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα, τότε κάνει αναθεώρηση, για να δώσει την εντύπωση ότι, πάντως, προσπαθεί –έστω κι αν η προσπάθεια είναι στα λόγια μόνο».

Η σημερινή κυβερνητική πλειοψηφία πρωταγωνιστεί σε αυτού του είδους την απαξίωση του θεσμού της συνταγματικής αναθεώρησης. Έχει αφήσει γράμμα κενό σειρά σημαντικών ρυθμίσεων που εισήχθησαν στο Σύνταγμα με την αναθεώρηση του 2019, γεγονός που, εκτός των άλλων, κλονίζει βαθιά την αξιοπιστία της ενόψει της νέας διαδικασίας συνταγματικής αναθεώρησης που προγραμματίζει να δρομολογήσει. Στη Νομαρχία έχουν ήδη δημοσιευθεί άρθρα που επισημαίνουν την παράλειψη ψήφισης εκτελεστικών νομοθετικών διατάξεων ή ειδικών διατάξεων του Κανονισμού της Βουλής από τις οποίες εξαρτάται η αποτελεσματική λειτουργία σημαντικών νέων θεσμικών αντιβάρων, όπως της λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας, που προβλέφθηκε στην παράγραφο 6 του άρθρου 73, και της σύστασης εξεταστικών επιτροπών με πρωτοβουλία της αντιπολίτευσης, που προβλέφθηκε στην παράγραφο 2 του άρθρου 68. Και αυτά δεν είναι τα μόνα παραδείγματα περιφρόνησης των αναθεωρημένων συνταγματικών επιταγών.

Το 2019, με την αναθεώρηση της παραγράφου 5 του άρθρου 96 του Συντάγματος, έγινε ένα πρώτο βήμα για την αποκατάσταση του θεσμικού κύρους της στρατιωτικής δικαιοσύνης, η οποία λειτουργούσε με μειωμένες εγγυήσεις ανεξαρτησίας. Περισσότερο από πέντε χρόνια μετά τη θέση σε ισχύ της νέας συνταγματικής ρύθμισης, η ίδια πλειοψηφία η οποία, στο πλαίσιο της αναθεωρητικής Βουλής, την υπερψήφισε, αδιαφορεί για την υλοποίησή της, παραλείποντας να εκδώσει τον εκτελεστικό νόμο για την εξομοίωση των στρατιωτικών με τους τακτικούς δικαστές. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται στην απόφαση 1340/2024 του Συμβουλίου της Επικρατείας, «λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι στο κράτος δικαίου οι συνταγματικές επιταγές δεν είναι ανεκτό να αποδυναμώνονται από την αδράνεια του κοινού νομοθέτη, ο νόμος αυτός πρέπει να εκδοθεί εντός ευλόγου χρόνου από την αναθεώρηση της παρ. 5 του άρθρου 96 του Συντάγματος».

Αναλύοντας το συνταγματικό και νομοθετικό πλαίσιο που διέπει το καθεστώς των στρατιωτικών δικαστών, ο Ακρίτας Καϊδατζής υπογραμμίζει ότι, ενώ η πολιτική εξουσία ως αναθεωρητικός νομοθέτης, ασκώντας «μεγάλη» πολιτική, αναγνώρισε το δικαιοκρατικό έλλειμμα της στρατιωτικής δικαιοσύνης και την ανάγκη αποκατάστασής του, η πολιτική εξουσία ως κυβέρνηση και κοινός νομοθέτης, κατά την τρέχουσα διαχείριση της πολιτικής, φαίνεται πως δεν είναι διατεθειμένη να αποχωριστεί τα προνόμια που αυτό ακριβώς το έλλειμμα τής προσφέρει. O συγγραφέας τονίζει ότι η υφιστάμενη κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί. Τα στρατιωτικά δικαστήρια λειτουργούν αυτή τη στιγμή σε μια ιδιότυπη κατάσταση αβεβαιότητας, μετεωριζόμενα μεταξύ ενός δικαιοκρατικού και ενός συνταγματικού ελλείμματος. Η μη εφαρμογή της συνταγματικής επιταγής της αναθεωρημένης παραγράφου 5 του άρθρου 96 είναι μια πληγή στο Σύνταγμα. Κυρίως, όμως, η συνεχιζόμενη άσκηση ποινικής εξουσίας από δικαστές χωρίς πλήρεις εγγυήσεις δικαστικής ανεξαρτησίας, που θεωρούνται ταυτόχρονα «στρατιωτικοί», είναι μια σοβαρότερη πληγή στο ίδιο το κράτος δικαίου.

Μετάβαση στο περιεχόμενο