Όταν προ καιρού ο Αλέξης Τσίπρας και ο Μιχάλης Καλογήρου μου ζήτησαν να συμμετάσχω στην σημερινή ημερίδα, ομολογώ πως δίστασα για λίγο. Παραδοσιακά, σκέφτηκα, και με ελάχιστες εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα, η Αριστερά δεν ενδιαφέρεται να βελτιώσει το...
Σύνταγμα
Α. Μια μάταιη αναθεώρηση; Πενήντα χρόνια μετά τη θέσπιση του Συντάγματος, η κυβέρνηση προετοιμάζει με ενθουσιασμό την 5η αναθεώρησή του. Η συνταγματική μεταρρύθμιση σχεδιάζεται σε μια περίοδο, όπου η αντιπροσωπευτική δημοκρατία δοκιμάζεται σκληρά από τις αντιφάσεις...
Οι φάσεις και οι αντιφάσεις της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας αποτελούν πεδίο κοινών αναζητήσεων δύο διαφορετικών ως προς το αντικείμενο, τη μέθοδο και το ύφος γραφής, αλλά εξίσου σημαντικών βιβλίων που δημοσιεύθηκαν το 2024 από τις Εκδόσεις Σάκκουλα...
Το πολίτευμα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας δεν είναι ιδανικό· είναι, όμως, το καλύτερο από τα γνωστά πολιτεύματα, τόσο από την άποψη της αποτελεσματικότητας, όσο και από απόψεως αρχής, από την άποψη του σεβασμού δηλαδή των πολιτών ως ίσων και ελεύθερων...
Οι τίτλοι των βιβλίων της Ιφιγένειας Καμτσίδου και του Χαράλαμπου Κουρουνδή παραπέμπουν σε διαφορετικές πτυχές του συνταγματικού δικαίου και, ως εκ τούτου, δεν προδιαθέτουν τον αναγνώστη για τις μεθοδολογικές συγκλίσεις που πρόκειται να συναντήσει κατά τη μελέτη των...
Δίκαιο και καλό για κάθε πόλη είναι ό,τι εκείνη νομίζει δίκαιο και καλό για τον εαυτό της, και για όσο χρονικό διάστημα η ίδια το νομίζει. Πρωταγόρας Λόγω της απώλειας του συγγραφικού έργου του Πρωταγόρα, αυτή η θέση του έρχεται σ’ εμάς ως απόφθεγμα. [Πλάτων,...
Εισαγωγή Το αντικείμενο της παρούσας συμβολής προκύπτει από τον τίτλο, ο οποίος φωτογραφίζει, διά περιγραφικής αναφοράς, δύο άρθρα του Συντάγματος. Πρόκειται αφενός, για το άρθρο 62 το οποίο θεσπίζει το ακαταδίωκτο των βουλευτών, δηλαδή τη μη δίωξη του βουλευτή,...
I. Οι περιπέτειες της κατά χρόνον αρμοδιότητας δίωξης υπουργικών αδικημάτων: History will teach us nothing 1. Το ν.δ. 802/1971 «περί ευθύνης των μελών της Κυβερνήσεως και των Υφυπουργών» (Α΄ 1) προέβλεπε στο άρθρο 7 ότι τα υπουργικά εγκλήματα «παραγράφονται άμα τη ...
Στις 6 Δεκεμβρίου 2024 το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ρουμανίας αποφάσισε ομόφωνα την καθολική ακύρωση του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών της 24ης Νοεμβρίου 2024[1], θεμελιώνοντας την κρίση του «στη θετική ευθύνη του κράτους» να αποτρέπει κάθε αδικαιολόγητη...
I. ΣτΕ 2857/2003: στρατιωτικά δικαστήρια μειωμένης ανεξαρτησίας Με την απόφαση 2857/2003, το Συμβούλιο της Επικρατείας σε ολομέλεια δέχθηκε, κατά πλειοψηφία, ότι «τα στρατοδικεία, ναυτοδικεία και αεροδικεία αποτελούν ειδικά ποινικά δικαστήρια συγκροτούμενα κατά...
Ο περιορισμός του αναδρομικού αποτελέσματος της διαγνώσεως της αντισυνταγματικότητας νόμου αποτελεί μία νομολογιακή καινοτομία της τελευταίας δεκαετίας, στην οποία έχει καταφύγει κατ’ επανάληψιν το Συμβούλιο της Επικρατείας. Πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η εκδίκαση...
1. Ανάλυση της κρίσιμης σκέψης των αποφάσεων 1.1. Ένα από τα πολλά ζητήματα που αγγίζουν οι πρόσφατες αποφάσεις ΣτΕ 293/2024 και 662/2024[1] είναι η δυνατότητα ελέγχου συνταγματικότητας των νόμων από τη διοίκηση. Το δικαστήριο, προσπαθώντας να εξηγήσει τους λόγους για...
Ι. Μεθοδολογικές παραδοχές: Σύνταγμα και κοινωνικές συγκρούσεις Σύνταγμα είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα. (Και, προφανώς, με άλλες μεθόδους και άλλη θεσμική μήτρα.) Για το λόγο αυτό, σε σχέση με την αναθεώρηση, δεν θεωρώ ορθές παραδοχές όπως αυτές:...
Η σχέση της νομοθετικής εξουσίας με τη δικαστική έχει απασχολήσει εκτεταμένα τη θεωρία και τη νομολογία, ιδίως υπό την εκδοχή της επέμβασης της πρώτης στα έργα της δεύτερης. Η εν λόγω νομοθετική πρακτική, η οποία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα περιπτώσεων και αναφέρεται...
Στις 28 Νοεμβρίου 2019 δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (Α΄ 187) το ψήφισμα της Θ΄ Αναθεωρητικής Βουλής με το οποίο τέθηκε σε ισχύ, σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 110, η τελευταία αναθεώρηση του Συντάγματος. Στις 28 Νοεμβρίου 2024 συμπληρώθηκε πενταετία...
Συμπληρώνονται ήδη 5 χρόνια από την προηγούμενη αναθεώρηση του Συντάγματος και ανοίγει ο δρόμος για νέα αναθεώρηση. Όπως έχει διαμορφωθεί με τις προηγούμενες αναθεωρήσεις του, το Σύνταγμα περιλαμβάνει αρκετές διατάξεις οι οποίες προκαλούν -το λιγότερο που μπορεί...
Η πρώτη ανάγνωση του τίτλου της μελέτης και η αναφορά στον προληπτικό έλεγχο ενδέχεται να παραξενέψει τον αναγνώστη καθώς, όπως είναι ευρέως γνωστό, δεν υφίσταται προληπτικός δικαστικός έλεγχος συνταγματικότητας στην ελληνική έννομη τάξη. Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με...
Στο πλαίσιο της σύγχρονης πολιτικής θεωρίας, η κρατική εξουσία και ευρύτερα η διακυβέρνηση συνδέονται άμεσα με την έννοια των δημοσίων πολιτικών[1], ενός προκαθορισμένου, δηλαδή, πλαισίου μέσω του οποίου ρυθμίζονται οι δημόσιες υποθέσεις και επιδιώκεται να...
Το παρόν κείμενο φιλοδοξεί να διατυπώσει μια πρόταση για την κατανόηση του αντικειμένου «συνταγματικό δίκαιο» και την ανασυγκρότηση της ελληνικής επιστήμης του συνταγματικού δικαίου. Η πρόταση βασίζεται στην επιλεκτική ανάγνωση συγκεκριμένων ρεαλιστικών ρευμάτων στο...
Η προώθηση μεταρρυθμίσεων που αποτελούσαν αντικείμενο διεκδίκησης ριζοσπαστικών κοινωνικών και πολιτικών κινημάτων κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες στις ΗΠΑ μετέβαλε τον προσανατολισμό της προοδευτικής νομικής σκέψης. Η παραδοσιακά επιφυλακτική στάση της...
Πώς θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η σχέση του Ελληνικού Συντάγματος με την ηθική; Δεδομένου ότι η ηθική, ως κλάδος της φιλοσοφίας, ασχολείται κυρίως με το ερώτημα ποιες ανθρώπινες πράξεις είναι αποδεκτές και ορθές και ποιες ανάρμοστες και λανθασμένες, η σχέση αυτή...
Ο συνταγματισμός, ως βάση συζητήσεων και αντιπαραθέσεων σχετικά με την άσκηση της κρατικής εξουσίας, έχει παράσχει ένα εύφορο πεδίο ανάλυσης της σχέσης δικαίου και πολιτικής, νομιμότητας και νομιμοποίησης, κρατικού εξαναγκασμού και συλλογικής αυτονομίας. Ο διάλογος,...
Το μείζον διακύβευμα γύρω από σχέδιο νόμου με τίτλο «Ενίσχυση του Δημόσιου Πανεπιστημίου– Πλαίσιο λειτουργίας μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων», που τέθηκε σε διαβούλευση στις 8 Φεβρουαρίου 2024, δεν είναι τόσο η υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα της...
«Κανείς δεν μπορούσε να κατανοήσει τόσες ολέθριες συμπτώσεις» Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες – Χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου Στο Χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου ο νομπελίστας συγγραφέας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, με αφορμή ένα έγκλημα τιμής,...